ถ้าชีวิตไม่มีความหมาย แล้วเราจะเอาไงต่อดี?
หลังชวนทำความรู้จักกับแนวคิดแบบ Nihilism ที่มองว่าชีวิตไร้ความหมายไปแล้ว Shortcut ปรัชญา เอพิโสดนี้ อยากชวนให้รู้จักกับ Existentialism อีกแนวคิดที่พยายามหาคำตอบเกี่ยวกับความหมายชีวิตไว้เช่นกัน
Existentialism คือแนวคิดที่บอกว่า ถึงชีวิตไม่มีความหมาย แต่เรามีเสรีภาพที่จะสร้างมันขึ้นใหม่ได้นะ!
ฟังดูเหมือนปลุกใจและฮีลใจ แต่ความยากของการมีเสรีภาพในการเลือกคืออะไร ทำไมบ่อยครั้งเราไม่อยากตัดสินใจเลือกเอง รวมทั้งข้อดีและข้อน่าเอ๊ะของแนวคิดนี้เป็นแบบไหน
ชวนคิดชวนถามกับ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ และ ฟาง-รัฐโรจน์ จิตรพนา
Time Index:
00:00 Highlight
00:42 Existentialism คืออะไร
07:26 เสรีภาพยากอย่างไร
12:53 ทำไมเราต้องเลือกด้วยตัวเอง
16:26 เสรีภาพมีราคาที่ต้องจ่าย
18:16 ข้อดีของ Existentialism
22:09 ข้อน่าเอ๊ะของ Existentialism
24:06 คำถามทิ้งท้าย
24:33 ชวนคุยถึงหนัง Queen of Walking
1. หนังสือวิชาการที่อธิบายแนวคิด “อัตถิภาวนิยม” ไว้อย่างค่อนข้างครบถ้วน คือ “เข้าใจ ‘อัตถิภวนิยม’ ด้วยตัวเอง” โดย ไนเจล รอดเจอร์ส และเมล ธอมป์สัน แปลโดย รติพร ชัยปิยะพร สำนักพิมพ์อิลลูมิเนชัน เอดิชันส์
2. คลิปภาษาไทยที่อธิบายแนวคิดของซาร์ตส์ได้น่าสนใจคือ (ปอ ๐๙) Existentialism ของ Jean-Paul Sartre สมภาร พรมทา (https://www.youtube.com/watch?v=1ryhHDwoiSc)
ใครฟังภาษาอังกฤษได้ แนะนำให้ฟัง Existentialism: Crash Course Philosophy #16 (https://www.youtube.com/watch?v=YaDvRdLMkHs) และ Sartre, Existentialism is a Humanism (https://youtu.be/-KNlVzAbadA?si=e5WKLITaNQyhRuxe)
3. แนวคิดหลักๆ ของซาร์ตส์สามารถหาอ่านได้หลายๆ ที่ แต่บทความที่อยากแนะนำคือ “Existentialism Is a Humanism” (https://www.marxists.org/reference/archive/sartre/works/exist/sartre.htm)
4. แนวคิดนี้ยังมีนักปรัชญาคนสำคัญๆ อีกหลายคนที่อีพีนี้ไม่ได้พูดถึง ยกตัวอย่างเช่น โซเรน เคียร์เคอการ์ด นักปรัชญาชาวเดนมาร์กที่ว่ากันว่าเป็นต้นกำเนิดของสำนักอัตถิภาวนิยมด้วย
ใครสนใจแนวคิดของเคียร์เคอการ์ด อยากแนะนำหนังสือ “เคียร์เคอการ์ด ฉบับกระชับ” โดย แพทริก การ์ดิเนอร์ แปลโดย พุทธิพงศ์ อึงคนึงเวชและ ภาคิน นิมมานนรวงศ์ สำนักพิมพ์อิลลูมิเนชัน เอดิชันส์ (https://www.illuminationseditions.com/product/54/หนังสือ-เคียร์เคอการ์ด-ฉบับกระชับ)
และฟังแนวคิดของนักคิดสำนักนี้เพิ่มเติมได้ใน
(ปอ ๐๕) Existentialism ของ Kierkegaard สมภาร พรมทา(https://www.youtube.com/watch?v=5fvKzANaB74)
(ปอ ๐๖) Existentialism ของ Nietzsche สมภาร พรมทา (https://www.youtube.com/watch?v=TDquFgpNo0U)
(ปอ ๐๗) Existentialism ของ Dostoyevsky สมภาร พรมทา (https://www.youtube.com/watch?v=TpndwXtvJTg)
(ปอ ๐๘) Existentialism ของ Heidegger สมภาร พรมทา
(https://www.youtube.com/watch?v=IuAdO14prZY)
(ปอ ๑๐) Existentialism ของ Albert Camus สมภาร พรมทา (https://www.youtube.com/watch?v=Ae7mihX0Z0o)
กดติดตาม และ กดกระดิ่ง: https://bit.ly/45KZn3w
ติดตาม THE STANDARD PODCAST ในช่องทางอื่นๆ
Website: https://www.thestandard.co/podcast
Twitter: https://twitter.com/TheStandardPod
Facebook: https://www.facebook.com/thestandardth
TikTok: https://www.tiktok.com/@thestandard.podcast
Spotify: https://bit.ly/3NhRWZg
Apple Podcasts: https://bit.ly/42OGIkI
SoundCloud: https://soundcloud.com/thestandardpodcast
#Existentialism #Shortcutปรัชญา #TheStandardPodcast #TheStandardTh #TheStandardCo #podcast
47 Comments
00:00 Highlight
00:42 Existentialism คืออะไร
07:26 เสรีภาพยากอย่างไร
12:53 ทำไมเราต้องเลือกด้วยตัวเอง
16:26 เสรีภาพมีราคาที่ต้องจ่าย
18:16 ข้อดีของ Existentialism
22:09 ข้อน่าเอ๊ะของ Existentialism
24:06 คำถามทิ้งท้าย
24:33 ชวนคุยถึงหนัง Queen of Walking
ชอบมากใครอยากตามต่ิอไปที่อ.สมพารเลย
อีกคำที่ความหมายคล้ายกันที่ผมชอบคือ spontaneous อยากให้พี่ๆ ขยายคำนี้ แล้วโยงทางปรัญชาให้ฟังได้มั้ยครับ
อยากให้ทางรายการนำเรื่อง soul ของ Pixar มาอธิบายทางปรัชญาจังครับ
impact สุดๆ ครับ
"shortcut ปรัชญา"เป็นหนึ่งในรายการที่ชอบเลยค่ะ แต่ก็ทำให้คิดถึง"ใดๆในโลกล้วนฟิสิกส์" จัง เป็นรายการที่ทำให้หนูชอบฟิสิกส์เลย สามารถนำตัวรายการกลับมาได้ไหมคะ
ปล. พิธีกรคู่แนะนำเป็นครูพี่เกรท(on demand) พิจารณาดูค่ะ
😮 ว้าว สิทธิชน ปรัชญาที่นำทุกคนไปทางอยู่ร่วมกันมีความคิดเห็นต่าง
ถ้าเราไม่มีเรื่องราวเป็นของตัวเอง เราก็จะกลายเป็นตัวประกอบในเรื่องราวของคนอื่น
กรอบค่านิยมของสังคม
กฏหมาย ศาสนาความเชื่อ
หากยังมีสิ่งเหล่านี้ ก็ยังไม่เสรีจริงๆ มีแค่เสรีมากหรือน้อย
ขอแค่เคารพสิทธิของตนและผู้อื่น ไม่ละเมิดซึ่งกันและกัน เคารพสิทธิการมีชีวิตอยู่บนโลก สิ่งมีชีวิตต่างเป็นแค่ผู้อาศัยชั่วคราว
เผลอๆเราต่างถูกขังไว้ในโลก
พิมพ์ในความเข้าใจส่วนตัวก่อนฟัง
สนุกมากครับ
ผมชอบแนวคิดนี้นะ
เพราะชีวิตนั้นไร้ความหมายอยู่แล้ว ผมถึงไม่ได้สนใจว่าสิ่งที่เราทำจะมีความหมายหรือไม่ ไม่ค่อยสนใจว่าคนอื่นจะให้ค่ามันมากน้อยแค่ไหน(ซึ่งก็นานอยู่กว่าจะใจแข็งแบบนี้ได้) เรามีอิสระที่จะทำ อิสระที่จะเลือก และในวันที่เราบอกว่าเราเลือกไม่ได้…จริงๆ เราก็มีตัวเลือก แค่เราเลือกไปแล้วว่าเราจะไม่เลือกอันนี้ เราเลยรู้สึกว่าโดนบังคับให้เลือกอีกอัน
แต่เรายังเป็นคนเลือกนะ เหมือนเลือกที่จะไม่โดดตึกตอนอยู่บนดาดฟ้าน่ะ
ชอบตอนนนี้ที่สุดดด รู้สึกอินมากๆๆๆๆ
ตรงกับตัวเองสุดๆครับ ตอนนีอีกไม่กี่ปีจะ 30 ปีแล้ว แต่ตั้งแต่เกิดแทบไม่เคยได้เลือกเส้นทางชีวิตตัวเลย จนกระทั่งเรื่องงานที่ตัวเองทำ ชีวิตตอนนี้ว่างเปล่ามากๆ เหมือนทำงานให้ได้เงินไปเดือนๆ ไม่รู้จะพัฒนาตัวเองไปในทิศทางที่ดีขึ้น เพื่ออะไร หรือเพื่อใคร จนถึงตอนนี้มันกลัวไปหมด กับการที่จะลองออกจากกรอบหรือทำอะไรที่ท้าทายตัวเอง เรียกว่าเป็นช่วง 20 กว่าปีกับประสบการณ์ชีวิตที่น้อยมาก คุยกับเพื่อนอายุเท่ากันรู้สึกเค้าเป็นผู้ใหญ่ ประสบการณ์ชีวิตเยอะกว่ามาก คิดแล้วก็เศร้า 😢
เด็กๆ ผมต่อเลย์โก้จริงๆนะ
ครั้งแรกคงต่อตามคู่มือน่ะแหละ
เบื่อค่อยเปลี่ยน
อยากให้รายการ เสียง ทุ้ม นุ่ม กว่านี้อีก จะฟังสบายมากค่ะ อันนี้ ยังแน่นๆ แข็งๆ
แต่เนื้อหา ดีมากค่ะ
เพิ่งไปดู Joker 2 มา พอดู plot ดีๆก็เกี่ยวกับ existentialism เหมือนกัน ตอนใกล้จบเป็นครั้งที่สองที่ Arthur ตัดสินใจด้วยตัวเอง (ครบเงื่อนไขทั้ง 3 ข้อ)
อาจจะมองว่าตัวอย่างเเบบมืดมนของ existentialism
ขอบคุณมากๆเลยค่ะ
ตายและ ผมพึ่งจะแอะใจว่า เราเลือกอะไรก็ได้จริงๆ แต่ถ้าเป็นแบบนี้ มันก็เหมือนไม่มีเป้าหมายอะ หรือถ้า เราพอใจหรือมีความสุขแล้วกับสิ่งนี้ มันก็จะทำให้ไม่พัฒนาให้ดีขึ้นรึเปล่า โดยรวม เข้าใจแล้วว่า ความหมายของอิสรภาพในการเลือกนั้น มันไม่มีอะไรเลย เราแค่สร้างความหมายให้มัน จะเป็นความสุข หรือ อะไรก็ตาม
พระเจ้ามันเป็นปัญหาที่ใหญ่มาก เพราะทุกสิ่งล้วนอยูในความหมายที่ ถูกสร้างจากคนอื่นๆอยู่แล้ว แม้แต่เราเอง ก็ไม่ได้สร้างความหมายสิ่งต่างๆตามที่คิดจริงๆ มันเหมือนกับการ สร้างอิสระภาพ ในที่ ไม่มีอิสระภาพอยู่แล้ว คำตอบคือ อิสระภาพ คือภาพลวงตา ดีๆนั่นเอง
ผมคือคนที่มาไกลมากสำหรับปรัชญาสายนี้
อย่างเรื่องการเมืองที่วันนี้ประชาชนมาหักหาญกันว่าพรรคไหนดีกว่า แต่ผมมองว่า เรามีสิ่งที่เรียกว่า ประชาธิปไตยทางตรงในโลกนี้อย่างประเทศสวิทเซอแลนด์นะ แถมเครื่องมือในปัจจุบันก็พร้อมทำให้ประชาชนโหวตได้เองในราคาถูก (ถูกกว่า กกต.จัดเลือกตั้ง 1000 เท่า) แล้วนี่จะเถียงเรื่องไม่เป็นเรื่องแบบนี้อีกนานแค่ไหน?
เหมือนศิลปินบางคนที่เก่งมากๆ บอกว่าผลงานที่ออกมานั้นมาจากพระเจ้า ไม่กล้าที่จะยอมรับว่าตัวเองเป็นคนทำ ไม่เชื่อว่าตัวเองนั้นเก่งจริงๆ
ชีวิตเหมือนโรงละคร มองใกล้ ๆ มันเป็นเรื่องจริงจัง แต่พอมองไกล ๆ จะพบว่ามันไร้สาระตั้งแต่ต้นจนจบไม่ว่าจะเล่นแง่กับมันยังไงก็ตาม
การมองแคบจะทำให้ชีวิตมีความหมาย
การพยายามรู้สึกถึงทุกอย่าง จะทำให้ทุกอย่างไร้ค่า
80 ปี จะมีค่าอะไรเมื่อเทียบกับ 100 ล้านปี หรือคนในอนาคตที่มีโอกาสเป็นอมตะ
ไม่ใช่ไม่อยากต่อเลโก้แต่ไม่รู้ว่าจะต่อแบบไหนหรือให้เป็นอะไร เหมือนกับคนที่ไม่มีความฝันและไม่รู้ความหมายของชีวิตแต่ก็ใช้ชีวิตต่อไปเลื่อยๆโดยที่หวังว่าสักวันจะมีอะไรที่เข้ามาเปลี่ยนแปลงหรือให้ความหมายกับชีวิต พูดง่ายๆคือตอนนี้ผมใช้ชีวิตอยู่บนศรัทธา (Running On Faith). ขอบคุณที่ทำพอดแคสต์ดีๆแบบนี้นะครับ😊
ผมฟัง shortcut ปรัชญามากไปจนเกิดอาการแปลกๆ ในความคิดรู้สึกสับสนมากๆ พอไปปรึกษาคนรู้จัก เขาบอกว่าผมเป็น Existential crisis เหมือนจะฟังมากเกินไปจน สับสนกับตัวเอง กลายไปเครียดไปซะอย่างงั้น
มันคือการคิดนอกกรอบ คิดนอกเหนือจากบริบทต่างๆ ณ ขณะนั้นของปัจเจกชน แต่การคิด ตัดสินใจ เพื่อเลือกของปัจเจกชนแต่ละคนมีปัจจัยในการตัดสินใจไม่เหมือนกัน ปัจจัยแต่ละคนมีบริบทที่มาประกอบการตัดสินไม่เหมือนกัน
ชอบที่บอกว่า การที่รู้ว่า เลือกสิ่งนี้แล้วรู้ทั้งรู้ว่ามันมีความเสี่ยง ไม่มีอะไรมารับประกันได้ หมายความว่าเรามีเสรีภาพ ชอบมากๆๆ
ชอบ episode นี้มากเลยครับ แต่ที่นี้ผมมีคำถามต่อ
ถ้าหากเราเข้าใจถึงหลักการของ Exostentialism แล้ว รู้ว่าเรามีเสรีภาพในการเลือกตัดสินใจด้วยตัวเอง แต่เรา"เลือก"ที่จะทำตามค่านิยมต่าง ๆ ที่สังคมต่างบอกว่าดี ไม่ว่าจะเป็นทั้งการเลือกสายการเรียน การเลือกอาชีพการงานที่สังคมบอกว่ามีเกียรติและมั่นคง รวมถึงมารยาทต่าง ๆ ทางสังคม อาทิการประพฤติวาจา การวางตัวต่อผู้อื่น การแต่งกาย จะถือว่าเรามีเสรีภาพตามแนวคิดของ Existensialism หรือไม่? ในเมื่อตัวเราเองเป็นผู้ที่ตัดสินใจเลือกที่จะปฎิบัติให้สอดคล้องกับคุณค่าที่สังคมบอกว่าดี หรือว่าการมีเสรีภาพจะต้องเป็นการกระทำที่แตกต่างจากคุณค่าของสังคมอย่างเดียว?
ใครผ่านมาเห็นสามารถมาถกกันได้นะครับ
เลือกเองก็กลัวเจ็บเอง แต่พอไม่ยอมเลือก มันจะยังค้างคาใจว่า ทำไมเราไม่เลือกและไม่มีความหมายจริงๆในชีวิต พอลองเลือกเอง เจ็บหน่อย แต่เป็นตัวเราเอง
ชอบมากครับฟังเวลาทำงานตลอด
พูดมามีแต่น้ำทั้งนั้น หลักของปรัชญา Existentialism คือ มนุษย์ทุกคนมีเสรีภาพในการเลือกเสมอ แม้ไม่ได้เลือก ก็เลือกแล้ว คือ เลือกที่ไม่เลือกอะไร แต่.. สิ่งที่สำคัญที่สุดในทุกๆการเลือกนั้น ต้องมาพร้อมกับความรับผิดชอบเสมอด้วย ไม่ว่าผลของการเลือกเหล่านั้นจะดีหรือไม่ก็ตาม
เป็นปรัชญาที่โชเน็น มากครับ
ชอบมากๆ
ฉันมองตัวเองเป็น Existentialist ที่เลือกเชื่อและศรัทธาในพุทธศาสนา
เคยพยายามต่อเลโกของตัวเอง แต่สุดท้ายด้วยเหตุผลที่ว่าเราอยากเห็นคนสำคัญที่สุดของเรามีความสุข ก็เลยไม่ได้ต่อเลโก้นั้นอีก สุดท้ายแบบนี้คือเรากำลังขี้ขลาดไม่กล้าใช้เสรีภาพของตัวเองรึเปล่านะ 🥲
ไม่มีตังซื้อเรโก้ช่วยผมที ดึงผมไปช่วยต่อได้นะคับ
เมื่อ ทุกอย่างอยู่อย่างเป็นเหตุผล มีที่มาที่ไป …มันก็คงได้ถูกกำหนดแล้วตั้งแต่บิ๊กแบง
โคตรฮิลล์…😂
31:37 มอง มันบกเป็น absurdist ก็ได้ด้วยมั้งครับ
ฟังแล้วต้องย้อนไปอ่าน Man’s search for meaning อีกรอบ 😆
ผมก็ไม่เคยนิยามตัวเองแต่คิดว่าน่าจะเป็นแบบคลิปนี้ ผมเลือกเส้นทางชีวิตด้วยตนเองเสมอ ไม่ว่าจะทางที่เสี่ยงและน่ากลัวที่จะไม่รู้จะเกิดอะไรขึ้นแต่ก็คุ้มค่าที่จะลอง ไม่ว่าจะผิดทาง หรือถูกทาง ผมสามารถยอมรับมันได้และก้าวต่อแบบไม่ยากเลยทำให้ชีวิตไม่ค่อยมีเรื่องเครียดในชีวิตเพราะเลือกทุกอย่าฃเองในชีวิตและเรารับผลของมันได้ ผมเลือกเส้นทางตัวเองจนทำให้มีทุกวันนี้จนเข้าใจโลกมากขึ้นจากการออกจากกรอบของสังคมที่ค่านิยมคือการไม่เสี่ยงและอยู่ในกรอบเดิมๆ
การออกนอกกรอบเพื่อเลือกแนวทางตัวเองไม่ง่ายแต่มันคุ้มนะที่เราจะลองดูเพื่อลองสัมผัส เสรีภาพในชีวิต สักครั้งนึง
แงงง ฟังแล้วใจฟูมาก ไม่ว่าใครจาฟังเน้นวิชาการใดๆ แต่เราฟังแล้วเอามาคิดต่อกะต่อตัวเองแล้วดีใจมากที่มาดู ขอบคุณที่ทำคลิปมากนะ เราฟังแล้วมันมีความหมายต่อมายเซ็ตเรามาก ว่าคงมีแต่เราที่กำหนดชีวิตตัวเองและรู้ว่าเราเก่งและความหมายมากแค่ไหน คนอื่นช่างแม่ง แงงงตื้นตันว่ะ
เราเคยคิดเรื่องการใช้ชีวิตตามแบบแผนตั้งแต่เด็กๆค่ะ ว่าเราต้องเรียนจบ ทำงาน มีแฟน แต่งงาน มีลูกมีครอบครัว แค่นั้นอะเหรอชีวิตไม่เห็นมีอะไรสนุกเลย จากนั้นก็ใช้ชีวิตในทางที่เลือกเองทุกอย่างจนทุกวันนี้ไม่มีอะไรที่อยากย้อนกลับไปแก้ไขเลยค่ะ มีแค่อยากย้อนกลับไปเพื่อรู้สึกอีกครั้ง
ขอบคุณครับที่ทำตอนนี้
ดีมากเลยฟังสบายมีความรู้
ดีใจที่ได้มาฟัง และติดตามรายการนี้มาตลอดค่ะ ขอบคุณที่ทำรายการดีๆออกมานะคะ ขอบคุณที่ทำให้รู้สึกว่าเราไม่ได้เผชิญเหตุการณ์ต่างๆเพียงลำพัง 🥹
คิดว่า existentialism เหมือนตอนเราเลือกงาน/คณะที่เราเลือกเรียนเองแล้ว suffer ว่าเป็น “นรกที่เลือกเอง” สุดๆ โทษใครไม่ได้ ก็ตอนตัดสอนใจไม่รู้ล่วงหน้าว่าจะเจออะไรนี่ ไม่รู้ว่าการเลือกตาม norm แล้วมี norm มีคนอื่นให้โทษอันไหนดีกว่ากัน
Fight Club